İran 1979’dan itibaren ambargo altına girdi. Bu süreçte Amerikalılar ambargoyu defalarca deldi.
Taha Dağlı’nın analizi…
80’lerin ortalarında İran-Irak savaşı sırasında Amerikalılar, İran’a gizliden silah satıyordu.
Sonrasında o silah satışı ortaya çıkarıldı ve İrangate olarak tarihe geçti.
2000’lerden itibaren devreye Amerikalı finans şirketleri girdi.
Bu kez kara para aklama dönemi başladı.
Çok sayıda ünlü şirketin, İran ambargosunu delip, kara para akladığı ortaya çıktı.
İşte o şirketler.
1-HBUS ve HBME
HSBC’nin ABD’deki alt şirketleri.
2001-2007 yılları arasında İran bankalarıyla aralarında tam 25 bin işlem tespit edildi.
Toplamda İran ile 19,4 milyar dolarlık bankacılık işlemi yaptıkları ortaya çıkarıldı.
2-VANGUARD GROUP
İran’ın kuzeybatısında otoyol ve metro projelerinde adı geçen ABD’li şirketlerin başında geliyordu.
Otoyol projesi için 1 milyar Dolar, metro projesi için ise 800 milyon Dolarlık işlemleri ortaya çıktı.
3-STANDART CHARTERED BANK
HSBC gibi o da İngiliz bankası ancak Amerika’daki birimi vasıtasıyla İran’a yönelik ambargoyu delip, kara para aklamaktan yakalanan finans şirketlerinden biri. İran hükümetiyle 250 milyar dolar tutarında 60 bin gizli işlem gerçekleştirdikleri ortaya çıkarıldı.
4-JP MORGAN
JP Morgan, ambargo sürecinde defalarca ambargoyu delen şirketlerin başında geliyor. Bu ihlallerin çoğu İran’a yönelik denizyolu ticaretiyle gerçekleştirilmiş. Ambargo delmek ve kara para aklamakla birlikte İran’a yatırımları da oldu, 2009’da İran’a 3 milyon dolar kredi verdiği de ortaya çıkarıldı.
JP Morgan’ın adı İran’la altın kaçakçılığında da anılıyor. 24 Mayıs 2006 günü 32 bin ons altın yani yaklaşık 20,5 milyon dolarlık altın alışverişi yapıldığı da kayıtlara geçen bilgilerden.
Bu şirketin ambargo ihlali ve kara para sabıkasında ayrıca Küba ve Sudan’a yönelik ticari hamlelerinin olduğu da Amerika Hazine Bakanlığı tarafından tespit edildi.
5-FIDELITY MANAGEMENT
2011’e kadar İran bu şirket üzerinden ABD’ye günlük 2,5 milyon varil petrol ihracatı gerçekleştirilmiş. 2011’de ortaya çıkarılan kaçakçılığın ardından bu oran günlük 1 milyon varile indirilmiş.
MOODY’S
Ambargoyu delip kara para aklamakla suçlanan ABD’li şirketler listesinde T. Rowe Price Associates, Inc ile Principal Management Group’un da adları var.
Söz konusu bu firmalarla ilgili dikkat çekici bir ayrıntı daha var.
O da Vanguard Group ile T. Rowe Price Associates’in, Kredi Derecelendirme kurumu Moody’s’in ortaklarından olması.
Moody’s, Türkiye’nin IMF’ye kapıları kapatmasının ardından kredi notlarını düşürmesiyle tanınıyor.
Türkiye’ye yatırım yapmayı planlayan yabancılara, “bu ülkenin kredi notu düşük, yatırım yapılamaz seviyede” diye uyarıda bulunmuştu.
Ancak Moody’s iştiraki olan 2 şirket, Amerika’da faaliyet halinde ve yıllardır İran’a yönelik ambargoyu deldikleri biliniyor.
Görünen ki Amerika, 1979’dan 2015’e kadar devam eden süreçte bir ambargo oyunu oynamış.
Kendi şirketleri ile ambargoyu istediği gibi delip, para aklamış.
BM’in ambargo kurallarını da tek taraflı olarak düzenleyip, İran’la ticaretine devam etmiş.